TÌM HIỂU ĐA DẠNG SINH HỌC

Thứ sáu - 23/05/2025 13:30

Thuật ngữ Biodiversity “Đa dạng sinh học” được tạo bởi “Bio” (từ Hy Lạp là Bios) nghĩa là sự sống và diversity (từ Latin là diversitas) nghĩa là đa dạng. Đa dạng sinh học bao gồm các dạng sống khác nhau trên trái đất, gồm động vật, thực vật, vi sinh vật và tất nhiên, chúng ta, bạn và tôi cũng tham gia vào đa dạng sinh học.

Đa dạng sinh học là tất cả các loại sự sống khác nhau mà bạn sẽ tìm thấy trong một khu vực—sự đa dạng của động vật, thực vật, nấm và thậm chí cả các vi sinh vật như vi khuẩn tạo nên thế giới tự nhiên của chúng ta. Mỗi loài và sinh vật này cùng nhau hoạt động trong các hệ sinh thái, giống như một mạng lưới phức tạp, để duy trì sự cân bằng và hỗ trợ sự sống. Khái niệm đa dạng sinh học bao gồm đa dạng loài, đa dạng gen và đa dạng hệ sinh thái.
Different animals, plants and fungi

Đa dạng sinh học hỗ trợ mọi thứ trong tự nhiên mà chúng ta cần để tồn tại: thức ăn, nước sạch, thuốc men và nơi trú ẩn. Đa dạng sinh học cũng phải được xem xét trên quy mô lịch sử của hành tinh: sự sống xuất hiện trên Trái Đất cách đây khoảng 3,8 tỷ năm và do đó, tình trạng đa dạng sinh học hiện tại là kết quả của một quá trình tiến hóa rất dài.
Dù đa dạng sinh học tồn tại từ khi Trái Đất có sự sống, nhưng cho đến năm 1985, một nhà sinh học người Mỹ, Walter G Rosen sử dụng lần đầu tiên. Khái niệm này đã được sử dụng tại Hội nghị thượng đỉnh Trái đất ở Rio de Janeiro (năm 1992), lần đầu tiên công nhận tầm quan trọng của việc bảo tồn đa dạng sinh học đối với nhân loại.
Chúng ta thường phân biệt các loài động vật hoặc thực vật khác nhau xung quanh mình: hoa loa kèn, nhện, chim cánh cụt hay báo. Đa dạng loài đề cập đến số lượng và sự phong phú của các loài sinh vật trong một khu vực. Càng nhiều loài, hệ sinh thái càng phong phú, cân bằng và có khả năng phục hồi sau thiên tai hay sự xâm nhập của loài ngoại lai. Ví dụ sự đa dạng sinh học và quá trình tiến hóa của loài chó từ tổ tiên chung loài sói. Trong khi đó, đa dạng gen thể hiện sự khác biệt về vật chất di truyền giữa các cá thể trong cùng một loài. Nhờ đó, các loài có thể thích nghi với điều kiện môi trường thay đổi, tăng khả năng sống sót và phát triển qua thời gian. Ở con người, sự đa dạng về màu mắt chẳng hạn, được di truyền từ cha mẹ. Hoạt động tập luyện thể thao làm thay đổi hình thái của mỗi cá nhân (thể hình, bơi lội, cử tạ,..). Vì vậy, những cặp song sinh giống hệt nhau về mặt di truyền sẽ khác nhau tùy thuộc vào việc một trong hai người có chơi thể thao hay không.
Cả hai loại đa dạng này đều có ý nghĩa đặc biệt trong việc bảo tồn thiên nhiên, nghiên cứu khoa học, y học và phát triển kinh tế bền vững. Nếu đa dạng sinh học bị suy giảm, hệ sinh thái sẽ mất cân bằng, con người cũng sẽ phải đối mặt với nhiều hậu quả nghiêm trọng như thiếu hụt tài nguyên, bệnh tật và biến đổi khí hậu ngày càng trầm trọng.
How to Draw Biodiversity Featured Image

Một hệ sinh thái được coi là phong phú và đa dạng không nhất thiết phải có phạm vi rộng lớn như một khu rừng, một rạn san hô hay một vùng biển đảo. Nó còn có thể rất nhỏ bé như một khúc gỗ với hàng chục loại nấm, côn trùng….hay thậm chí, chính cơ thể chúng ta cũng là một hệ sinh thái với hàng tỷ vi sinh vật như vi khuẩn, virus, nấm và ký sinh trùng. tập hợp các vi sinh vật này được gọi là hệ vi sinh vật người (human microbiome)- đây được coi là hệ sinh thái phức tạp.
TẦM QUAN TRỌNG CỦA ĐA DẠNG SINH HỌC
Các hệ sinh thái có nhiều đa dạng sinh học thường mạnh hơn và có khả năng chống chịu bệnh tật tốt hơn so với các hệ sinh thái có ít loài hơn. Đa dạng sinh học quan trọng với con người theo nhiều cách,… Đa dạng sinh học là điều cần thiết cho các quá trình hỗ trợ mọi sự sống trên Trái đất, bao gồm cả con người. Nếu không có nhiều loại động vật, thực vật và vi sinh vật, chúng ta không thể có hệ sinh thái lành mạnh mà chúng ta dựa vào để cung cấp không khí chúng ta hít thở và thực phẩm chúng ta ăn.
ĐIỀU GÌ GÂY MẤT ĐA DẠNG SINH HỌC ?
Biến đổi khí hậu là một trong những nguyên nhân chính gây mất đa dạng sinh học. Tuy nhiên, giải pháp cho biến đổi khí hậu lại phụ thuộc một phần vào đa dạng sinh học. Vì vậy, rõ ràng là hai vấn đề này có liên quan và không thể tách rời. Khi những mảng màu nâu dần được thay thế bởi những màu xanh, đa dạng sinh học trên hành tinh được phục hồi. Và điều đó rất cần bạn và tôi cùng hành động.

Tác giả: Nguyễn Ngọc Mai (Tổng hợp)