Đa dạng sinh học

Rừng ở Yên Tử có hệ sinh thái độc đáo, có tính đa dạng sinh học với nhiều loài thực vật quý hiếm. Hiện nay, hệ thực vật tại rừng quốc gia (RQG) Yên Tử đã ghi nhận được 987 loài thuộc 588 chi, 174 họ và của 5 ngành thực vật. Hệ thực vật RQG Yên Tử có giá trị bảo tồn cao với 68 loài, 37 họ được ghi nhận chiếm 6,89% số loài và 21,26% số họ thực vật toàn khu. Trong đó 20 loài có giá trị bảo tồn trên toàn thế giới (theo IUCN 2015), 45 loài được ghi nhận trong Sách Đỏ Việt Nam năm 2007, 12 loài trong Nghị định số 32/2006/NĐ của Chính Phủ và 19 loài có tên trong danh lục của Công ước CITES năm 2013. Rừng quốc gia Yên Tử là khu vực đặc biệt quan trọng do chứa đựng giá trị đặc biệt về lịch sử, văn hóa, cảnh quan cũng như đa dạng sinh học. Các loài thực vật quý hiếm tại đây cần được bảo tồn và phát triển cho các thế hệ mai sau.
Chương trình giáo dục phổ thông 2018 với mục tiêu giúp học sinh phát triển toàn diện về đạo đức, trí tuệ, thể chất, thẩm mĩ và các kĩ năng cơ bản, hình thành phẩm chất và năng lực, chuẩn bị cho học sinh tiếp tục học lên hoặc đi vào cuộc sống lao động, tham gia xây dựng và bảo vệ Tổ quốc. Theo đó, các bộ sách giáo khoa cũng được thiết kế mang tính kết nối tri thức với cuộc sống, từ đó người thầy cũng phải tìm tòi đưa những kiến thức thực tế vào bài học, giúp học sinh có hiểu biết thực tế, tránh lý thuyết khô cứng, nâng cao được năng lực khoa học và giải quyết các vấn đề thực tiễn.

Khi giảng dạy về đa dạng sinh học, có rất nhiều ví dụ trong các tác phẩm văn, thơ, bài hát,… có thể áp dụng để khởi động bài học một cách sinh động, lôi cuốn. Chẳng hạn với truyện “Người tù được tha” của Vũ Trọng Phụng – Người đã gây nhiều “Giông tố” trên văn đàn vào đầu thế kỉ 20. Người tù trong truyện, một viên chức “làm cho Tây”, có học, có cuộc sống ổn định, đã vì lòng yêu nước dấn thân vào một hội kín. Việc vỡ lở, anh bị tù, đày ra Côn Đảo. Gần mãn hạn, anh được giao cho việc thu nhặt trứng vích, trứng rùa – hồi đó còn đầy trên các đảo – cùng với một người bạn. Nhà văn cho chúng ta thấy tập tính di chuyển, đẻ trứng của loài vích và sự khổ cực của con người – địa ngục trần gian khi ấy. Với bài hát “Tháng Ba Tây Nguyên” chúng ta cảm nhận thấy vẻ đẹp thiên nhiên với nhiều loài muông thú cùng chung sống. Đa dạng sinh học còn thể hiện tập tính mỗi loài động vật rất khác nhau, và đi săn thì phải am hiểu về phản ứng của động vật, cách mà “động vật phản ứng” trong những trường hợp nguy hiểm. Ví dụ năm 2019, theo CNN,  thợ săn tên là Thomas Alexander (66 tuổi) ở thành phố Yellville, bang Arkansas, Mỹ đã bắn con hươu và sau đó bị chính con hươu đó húc chết. Một triệu phú 52 tuổi người Mỹ, ông Asher Watkins đã bị con trâu rừng nặng 1,3 tấn húc tử vong, trong khi ông đang tham gia chuyến đi săn động vật hoang dã tại châu Phi. Dù trâu rừng châu Phi là loài ăn cỏ, chúng lại được xem là loài động vật gây nguy hiểm nhất cho các thợ săn, thậm chí còn nguy hiểm hơn cả sư tử hay cá sấu. Người dân địa phương đặt cho loài trâu rừng châu Phi biệt danh “cái chết đen” vì trung bình mỗi năm, loài động vật này khiến khoảng 200 người thiệt mạng. Theo nhà văn Ernest Hemingway, người đoạt giải Nobel Văn học năm 1954, với rất nhiều tác phẩm nổi tiếng thế giới như Mặt trời vẫn mọc, Giã từ vũ khí, Ông già và biển cả,…Trong truyện ngắn “Cuộc đời hạnh phúc ngắn ngủi của Francis Macomber” có mô tả cảnh đi săn sư tử và trâu rừng. Khi một con thú bị bắn, nó sẽ lẩn trốn, nằm im và “Cả cơ thể nó, sự khó chịu, nỗi đau đớn, lòng căm thù cùng với tất cả sức mạnh còn lại đều dồn căng trong sự tập trung cao độ cho cú nhảy vồ”, điều này có thể gây nguy hiểm thậm chí mất mạng cho kẻ đi săn.Lưu ý một điều là việc bắt trứng vích hay săn bắn trước đây thì nay bị cấm để bảo vệ sự đa dạng sinh học.

Việt Nam được đánh giá là một trong những khu vực quan trọng bậc nhất trong mạng lưới các tuyến đường bay chim di cư và các loài chim đặc hữu, với 63 vùng chim quan trọng toàn cầu và 07 vùng chim đặc hữu; các vùng chim hoang dã, di cư đã tạo nên các giá trị thiên nhiên quan trọng, góp phần bảo tồn thiên nhiên, bảo tồn đa dạng sinh học, phát triển du lịch và xây dựng hình ảnh đất nước Việt Nam.

Trong tự nhiên, việc đàn voi tăng trưởng về số lượng là điều hết sức có ý nghĩa, thể hiện sự nỗ lực của chính phủ trong công tác bảo tồn đa dạng sinh học có hiệu quả đồng thời phát triển giá trị kinh tế, văn hóa và xã hội cho cộng đồng địa phương và chính quyền quốc gia cho nhiều thế hệ sau. Bên cạnh đó, việc tăng số lượng cá thể cũng kéo theo nhu cầu mở rộng khu vực sinh sống, nhu cầu tìm nguồn nước, thức ăn khiến đàn voi rời khỏi rừng và xảy ra xung đột, uy hiếp con người. Xung đột giữa người và voi là một vấn đề phổ biến ở những khu vực mà môi trường sống của voi chồng lấn với hoạt động của con người và nó gây ra mối đe dọa nghiêm trọng đến sinh kế và công tác bảo tồn voi. Giải pháp nào để cùng chung sống trong “hòa bình” ?

Cá tráp vây vàng phân bố rộng rãi ở khu vực Ấn Độ Dương – Thái Bình Dương, từ vùng biển Nhật Bản, Trung Quốc, Đài Loan, Hồng Kông đến vùng biển Đông Nam Á như Việt Nam, Thái Lan, Malaysia, Indonesia, Philippines. Chúng thường sống ở đáy các vùng biển nông và bãi triều, thích hợp với nhiệt độ nước 17-27 độ C và độ mặn 25 - 33‰; trứng cá thuộc dạng trôi nổi. Điều đặc biệt nhất là cá tráp vây vàng sở hữu tập tính đực cái sinh sản đồng thể, cá đực sau khi trải qua 1 - 2 năm tuổi sinh sản, lập tức chuyển thành cá cái bắt đầu từ năm sinh sản thứ 2 - 3. Mùa sinh sản từ tháng 2 đến tháng 3 dương lịch.

Môi trường sống tự nhiên của nhái bén là rừng ẩm vùng đất thấp nhiệt đới hoặc cận nhiệt đới, vùng núi ẩm nhiệt đới hoặc cận nhiệt đới, vùng cây bụi ẩm khu vực nhiệt đới hoặc cận nhiệt đới, đầm nước ngọt, đầm nước ngọt có nước theo mùa, đất canh tác, ao, đất có tưới tiêu, và đất nông nghiệp có lụt theo mùa. Chúng hiện đang bị đe dọa vì mất môi trường sống.